یکی از مهم‌ترین تکالیف ما شیعیان، خواندن کلمات اهل‌بیت و دریافت معانی آن‌هاست و ازجمله منابع ارزشمندی که درپی تأمل و تدبر در آن، دستاوردهایی گرانقدر برای حیات دنیوی و اخروی خویش حاصل می‌کنیم، نهج البلاغه، شامل خطبه‌ها، نامه‌ها و کلمات قصار امیر مؤمنان را می‌توان ذکر کرد. در این سلسله جلسات، کلمات قصار مولای متقیان را شرح خواهیم داد؛ زیرا از سویی این کلمات، کوتاه‌اند و بنابراین، سریع‌تر و آسان‌تر می‌توان آن‌ها را شرح داد؛ از سوی دیگر، این بخش از سخنان حضرت امیر به‌رغم آموزنده‌بودن محتوای آن، مغفول مانده و کمتر به آن پرداخته شده است. بَلاغت، فَصاحت و سجع کلام حضرت علی در کل نهج البلاغه و به‌ویژه در این بخش از سخنانشان درخور توجه و تحسین فراوان است. عظمت کلام این امام والامقام در فهم سخنان ایشان است؛ از این روی باید در تمام سطوح، اعم‌از تحلیل واژگانی، ترجمه و تفسیر، دقت، تأمل و تدبر فراوان داشته باشیم تا به دقایق و ظرایف این سخنان دست یابیم.
جلسۀ اول
تمام مسائل و مشکلات ما در تصمیم‌گیری‌های نادرستمان ریشه دارند. لازمۀ دیدن حقیقت، استفاده از چشم عقل و قلب است.
جلسۀ دوم
با توجه به محدودیت‌های گوناگونی که داریم، درصورت پرداختن به امور متفاوت، در هیچ کاری به نتیجه نخواهیم رسید.
جلسۀ سوم
ابتدا باید انسان‌ها را بیازماییم و سپس تصمیم بگیریم با آنان چگونه رابطه‌ای برقرار کنیم. از آن سوی باید اجازه دهیم دیگران نیز ما را بیازمایند. شناخت ما دربارۀ افراد، مبنای تعاملمان با آن‌هاست.
جلسۀ چهارم
نه باید بابت ناکامی‌هایمان افسوس بخوریم و نه به داشته‌هایمان مغرور شویم. یکی از آسیب‌رسان‌ترین آفات برای زندگی و شخصیت انسان، خودرأیی است.
جلسۀ پنجم
هرکدام از ما انسان‌ها در زندگی‌مان بر فرد یا افرادی ولایت داریم و مدیریت و سرپرستیِ آنان برعهدۀ ماست. والدین هر فرد، بالاترین اولیای او هستند و تربیت و شخصیت وی به عملکرد آن‌ها انتساب می‌یابد.
جلسۀ ششم
اگر فردی یک صفت شاخص در وجودش داشته باشد، به احتمال زیاد، مشابهات آن صفت را نیز دارد و بنابراین، با اطمینان کامل می‌توان با او تعامل و ارتباط یافت.
جلسۀ هفتم
افراط و تفریط در تمام امور و به‌ویژه در مسائل تربیتی و مذهبی، نکوهیده و ناپسند است و آسیب‌ها و زیان‌هایی چشمگیر و گاه جبران‌ناپذیر درپی دارد؛ از این روی باید در مسائل فردی و اجتماعی، میانه‌روی و اعتدال پیشه کرد.
جلسۀ هشتم
انسان موفق، کسی است که اعتدال را جایگزین افراط و تفریط در عملکرد خویش کند. افراط و تفریط در جهل ریشه دارند و بنابراین، برای رهایی‌یافتن از آن‌ها باید جهلمان را به علم تبدیل کنیم.
جلسۀ نهم
عملی ماندگار است که دارای اجر باشد و با خدا، حجت او و آخرت پیوند یابد. خداوند متعال، محبوب است و اعتقاد به وجودش در بهترین حالت باید براساس دوست‌داشتن او شکل گیرد.
جلسۀ دهم
عملکرد مجاهدانه عبارت است از انجام‌دادن هر کاری با هدف کسب رضایت الهی. شجاع واقعی، کسی است که تفکر شجاعانه داشته باشد و عاقل واقعی، شخصی که بد را از بدتر تمایز بخشد.
جلسۀ یازدهم
انسان برخوردار از عزت‌نفس، خود را ارزشمند می‌داند و در انجام‌دادن هر کاری رضایت الهی را درنظر دارد. ما شیعیان باید هم در حاجت‌خواستن از دیگران و هم در برآوردن حاجت‌های آنان عزت‌نفس داشته باشیم.
جلسۀ دوازدهم
لازمۀ تحقق‌یافتن ایمان، معرفت قلبی (عقلی)، اقرار زبانی و عمل به ارکان است. این فرایند از دوران بلوغ انسان شروع می‌شود و درصورت ارتکاب گناه، فرد از آن خارج خواهد شد.
جلسۀ سیزدهم
ایمان، مراتب و درجات گوناگون دارد و افراد مؤمن‌تر باید با انسان‌های دارای ایمان ضعیف‌تر مدارا کنند. عبادت‌کنندگان به درگاه الهی براساس دلیل و انگیزۀ آنان از عبادت‌کردن بر سه دسته تقسیم می‌شوند: تاجران، بندگان و آزادگان.
جلسۀ چهاردهم
اگر کسی از ما کینه به دل گرفت، باید علت را در گفتار و رفتار نادرست خودمان جست‌وجو کنیم و سپس ازطریق زدودن زنگار کینه از قلب و اَفعال خویش، کاری کنیم که کینۀ ما از قلب او بیرون برود.
جلسۀ پانزدهم
مِراء با دیگران برسر مسائل دینی، نشانۀ جهل انسان است و هرگز موجب هدایت آن‌ها به مسیر صحیح نمی‌شود؛ از این روی، بهتر است به‌جای آن از استدلال‌های محکم و درست برای متقاعدکردن مخاطب بهره گیریم.
جلسۀ شانزدهم
برای ازبین‌بردن رذایل در وجودمان باید نفس را ریاضت دهیم. یکی از مهم‌ترین رذایل اخلاقی، حسد است که مستقیماً به ایمان شخص آسیب می‌زند؛ برعکس غبطه که از فضایل اخلاقی به‌شمار می‌آید.
جلسۀ هفدهم
بهترین مرجع برای ارزش‌گذاری ما انسان‌ها خداوند متعال است. شجاع واقعی، کسی است که مسئولیت‌پذیر باشد و پای اشتباهاتش بایستد.
جلسۀ هجدهم
برمبنای نصّ قرآن و نیز تصریح صورت‌گرفته در احادیث و روایات، شناخت خدا و رسول، و اطاعت از اوامر و پرهیز از نواهی آنان بر ما شیعیان واجب است. در این مسیر، هیچ‌گونه بدل و جایگزینی را نمی‌توانیم برای آنان بیابیم.
جلسۀ نوزدهم
ازمنظر خدا و حجج الهی، بهترین اعمال و حرکات، آن‌هایی هستند که به‌رغم کم و کوچک‌بودنشان، درگذر زمان، تداوم داشته باشند؛ اما در مسیر زندگی، برخی عوامل، مانع تحقق‌یافتن این تداوم می‌شوند.
جلسۀ بیستم
مبادرت، ملازم و مرتبط با مداومت است. فرایند مداومت در حیطه‌های گوناگون نمود می‌یابد و ازطریق عادت‌کردن به اخلاق و کارهای خوب می‌توان در آن‌ها مداومت یافت.
جلسۀ بیست و یکم
برای جلوگیری از بروز مشکلات نباید بیش‌ازحد به دیگران متکی بود. طردشدن فرد دچار مشکلات اعتقادی ازجانب نزدیکانش مساوی است با گرایش او به افراد ناسالم و درنتیجه، سقوط معنویِ این شخص.
جلسۀ بیست و دوم
کسی که خدا را تعظیم کند، مخلوقات را تصغیر خواهد کرد؛ اما این تصغیر نباید مصداق تحقیر یا تعییر باشد. بزرگ‌‌داشتن والدین از معانی و لوازم تعظیم الهی است.
جلسۀ بیست و سوم
حلم و تأنی، نتیجۀ برخورداری از علو همت و پرداختن به معالی الأُمور است. در آموزه‌های دینی از ما خواسته شده در کار خود، بهترین باشیم و وقتمان را هدر ندهیم.
جلسۀ بیست و چهارم
برای تصمیم‌گیری در امور مهم زندگی باید با دیگران مشورت کرد. مشورت، اصول و آداب خاصی دارد و مهم‌ترین معیار موردنظر در آن، عقل و علم طرف مقابل است.
جلسۀ بیست و پنجم
فضایل اخلاقیِ تکلفی در مقایسه با فضایل اخلاقیِ طبعی، ارزشمندترند. ازطریق قرارگرفتن در محیط‌های مثبت و تلاش برای تحقق‌بخشیدن اوصاف این فضایل در وجود خود می‌توان به آن‌ها دست یافت.
