جلسهٔ هفتاد و دوم: شرح نهج البلاغه

یکی از ضروریات مسیر زندگی، احتیاط‌ورزی است که مشخصاً از عقل به‌عنوان عامل کنترل‌کنندۀ شخصیت انسان برمی‌آید؛ البته در این فرایند، عقل به‌تنهایی، کافی نیست و دین به‌منزلۀ چراغی روشنی‌بخش، عملکرد هدایتگرانۀ آن را تکمیل و تقویت می‌کند؛ به همین سبب، با اطمینان کامل می‌توان گفت دین‌داریِ بدون عقل، گرهی از زندگی انسان نمی‌گشاید و راه به جایی نمی‌بَرَد. به‌طور کلی، رفتارهای گوناگون انسان را در دایره‌هایی بدین شرح می‌توان قرار داد: نخست، دایرۀ رفتارهایی که قطعاً صحیح‌اند و با آرامش خاطر می‌توانیم آن‌ها را مرتکب شویم؛ دوم، دایرۀ رفتارهایی که یقیناً نادرست‌اند و باید از ارتکاب آن‌ها برحذر باشیم؛ سوم، دایرۀ رفتارهایی که درست یا نادرست‌بودنشان واضح نیست و بنابراین باید در ارتکابشان وقوف و احتیاط کرد؛ البته ازمنظر دین، احتیاط همیشه خوب و صحیح نیست و در برخی مواضع مانند طهارات، اتفاقاً باید کمتر احتیاط کنیم؛ برعکس مسائلی همچون حق‌الناس که هرقدر در جامعه، مسئول‌تر هستیم، باید درخصوص آن، احتیاط بیشتری داشته باشیم.