جلسۀ سی و یکم: شرح نهج البلاغه

در ارتباطات هریک از ما با دیگران، بخشی به‌نام حوایج آنان وجود دارد و ما باید آن حوایج را با استقامت برآوریم و به‌تعبیری قضا کنیم. این استقامت، سه حالت دارد: نخست، کوچک‌شمردن اقدام خود در برآوردن حوایج دیگران؛ دوم، پنهان‌کردن عمل نیک خویش و آن را به روی طرف مقابل نیاوردن؛ سوم، عجله‌کردن در برآوردن حاجت‌های دیگران بدان منظور که آن حاجت برای فرد حاجتمند، گوارا باشد. ازمنظر امام حسین- علیه السّلام- نیازهای مردمان به ما درواقع، نعمت‌های الهی‌ای هستند که به ما داده شده‌اند؛ بنابراین، ما خودمان باید این فرصت و زمینه را برای دیگران فراهم کنیم که حوایجشان را از ما بخواهند و درعین حال بکوشیم که از این کار خسته نشویم. به‌فرمودۀ امام رضا- علیه السّلام- یکی از مهم‌ترین نشانه‌های انسان عاقل و رشدیافته این است که نیکی‌های کثیر خویش درحق دیگران را کم و ناچیز به‌شمار آورَد و بابت آن‌ها برسرشان منت نگذارد؛ برعکس، چنانچه دیگران درحق وی نیکی‌ای کردند، کار خوب آنان را تا جایی که می‌تواند، بزرگ و مهم نشان دهد و بابتش قدرشنناس باشد.