جلسۀ چهل و هشتم: شرح نهج البلاغه

یکی از مسائل بدیهی درحوزۀ ارتباطات اجتماعی، آن است که هریک از ما انسان‌ها موردتوجه دیگران هستیم و به‌ویژه رفتارهایمان درمعرض دید و قضاوت آنان قرار دارد. به‌عنوان قاعده‌ای کلی و انکارناپذیر می‌توان گفت ازمنظر دین، قطعاً اعمال و رفتارهای ما به دیگران مربوط است؛ همان‌گونه که اعمال و رفتارهای آنان به ما مربوط می‌شود؛ از این روی باید قانون و انضباطی وجود داشته باشد تا براساس آن، رفتارهایمان نظم پیدا کند. در زندگی همۀ ما جایگاه‌هایی وجود دارد که چنانچه به آن‌ها نزدیک شویم، تهمت‌هایی علیه ما شکل می‌گیرد؛ بنابراین باید از این جایگاه‌ها برحذر باشیم تا سوءظن دیگران درخصوص خود را برنَیَنگیزیم و درمعرض هیچ اتهامی قرار نگیریم. اگر به سلامت رفتارمان یقین داشته باشیم، نباید به آنچه دیگران دربارۀ ما می‌گویند، اهمیت بدهیم؛ ولی چنانچه اعمال و رفتارهایمان سوءظن دیگران را برانگیزد، دیگر نمی‌توانیم بگوییم که سخنان آن‌ها دربارۀ ما مهم نیستند. توجه به این مسئله به‌ویژه در کانون خانواده ضرورت فراوان دارد. از آن سوی، یکی از مشخصات زندگی سالم، این است که در آن، همۀ افراد و به‌ویژه زوجین، اهل توجیه درخصوص یکدیگر باشند؛ بدان معنا که درصورت دیدن برخی نشانه‌های مشکوک، دربارۀ هم قضاوت نادرست نکنند و همواره بنا را بر حُسن‌ظن بگذارند. درحوزۀ روابط اجتماعی باید از همنشینی و معاشرت با افراد غیرموجه، حتی با انگیزۀ اصلاح و هدایت آنان بپرهیزیم؛ زیرا ما ناجیِ غریق دیگران نیستیم و در بهترین حالت می‌توانیم خودمان را از خطر غرق‌شدن حفظ کنیم. براساس آموزه‌های دین ما معاشرت و مؤاخات با این افراد، به‌گونه‌ای که باعث اثرپذیری‌مان از آنان شود، ممنوع است: ماجِن فاجر (مرتکب‌شوندۀ اقسام گناهان)، احمق و کذاب (کسی که بنای شخصیت و کارهایش بر دروغ است).