جلسهٔ هشتاد و پنجم: شرح نهج البلاغه

درحوزۀ دین‌داری، پایبندی به اصول و قواعد اصلی و به‌تعبیر امیرالمؤمنین- علیه السّلام- «تَقوی اللهِ» اهمیت فراوان دارد؛ نه پرداختن به امور و مسائل فضلی. تقوا به‌معنای پایِش‌کردن رضایت الهی در کارهای خویش است و زمانی موضوعیت می‌یابد که مسئولیتی وجود داشته باشد. قبل‌از اینکه به دستورهای دین عمل کنیم، باید حجت‌های الهی، دین را برایمان تبیین کنند تا قادر به تقواورزیدن باشیم. مفهوم تقوا بر دو بخش عام (ناظر به هویت) و خاص (ناظر به نقش) تقسیم می‌شود و ما انسان‌ها مشخصاً در تقوای خاص با هم تفاوت داریم. ازمنظر مولای متقیان- علیه السّلام- علاوه‌بر دین، انسان‌های سالم و پاکی که در گذشته زندگی می‌کرده‌اند نیز می‌توانند به‌عنوان الگوهایی شایسته، مسیر زندگی ما را تعیین کنند. رویکردهای ما انسان‌ها به دین را بر سه نوع می‌توان تقسیم کرد: عقل‌پذیری، عقل‌گریزی و عقل‌ستیزی. با توجه به اینکه دین هیچ ستیزه‌ای با عقل واقعی ندارد، مسائل دینی برای ما عقل‌پذیر یا عقل‌گریزند؛ بدان معنا که برخی از این مسائل برخلاف بعضی دیگر با عقل ما تناسب و همخوانی ندارند و ما درخصوص آن‌ها با سؤال‌هایی مواجه می‌شویم که باید ازطریق تفقُّه و تعلم، به پاسخ‌هایی قانع‌کننده برایشان دست یابیم؛ نه اینکه به‌جای یافتن پاسخ برای آن‌ها به شبهه‌افکنی، گیردادن یا مکابره متوسل شویم و یا حقیقت را تحریف کنیم تا منافعمان حفظ شود.