جلسۀ سی و دوم: شرح نهج البلاغه

از یک منظر، مسلمانان را بر سه دسته می‌توان تقسیم کرد: نخست، عالِم ربانی (حجت‌الله) که خدا شخصینش را ساخته‌وپرداخته کرده است؛ دوم، متعلِّمان بر سبیل نجات که براساس تعالیمی که از حجت‌الله می‌یابند، در مسیر زندگی حرکت می‌کنند و پیش می‌روند؛ سوم، پشه‌های رقصان، یعنی افراد بی‌ثبات و سردرگمی که به‌علت نداشتن شاقول اعتقادیِ مشخص، به هر سمت‌وسویی جذب می‌شوند. افرادی که در دستۀ دوم قرار می‌گیرند، ممکن است در برخی مراحل زندگی‌شان اشتباهاتی مرتکب شوند؛ ولی چون متعلم بر سبیل نجات هستند و به عالم ربانی چشم دارند، قادر خواهند بود خود را اصلاح کنند و در مسیر صحیح قرار گیرند. درواقع، وجه تمایز دستۀ دوم از دستۀ سوم، داشتن مبنای اعتقادیِ محکم و استوار است که نهایتاً نجاتشان را رقم می‌زند. حال، چنانچه فرد متعلم بر سبیل نجات، خطاهایی مرتکب شود و طرف مقابلش برای حفظ ارتباط با وی، آن خطاها را تحمل کند، این تحمل‌کردن، عین عبادت خواهد بود و در پیشگاه الهی ارزش فراوان خواهد داشت؛ زیرا علت تحمل این خطاها درنظرداشتن قدر و منزلت عالم ربانی‌ای است که این فرد از وی پیروی می‌کند. لازمۀ راه‌یافتن به بهشت، در وهلۀ نخست، اعتقاد و سپس عمل صالح است؛ بنابراین، فرد بی‌اعتقادی که کارهای نیک فراوان انجام می‌دهد، شایستگی ورود به بهشت را نخواهد داشت؛ چون مبنا و شاقول اعتقادیِ صحیح و محکمی ندارد.