جلسۀ چهل و هفتم: شرح نهج البلاغه

ازمنظر امیر مؤمنان- علیه السّلام- برای دستیابی به زیستِ عاقلانه براساس وحی باید سه کار انجام داد: نخست، تلاش برای پیشبرد امور زندگی؛ دوم، گام‌برداشتن برای معاد، یعنی انجام‌دادن کارهایی که نفع و پاداش اخروی دارند؛ سوم، برخورداری از لذت و تفریح در امور غیرحرام. کسی که به دین معتقد نیست، قطعاً درزمرۀ عاقلان قرار نمی‌گیرد. علت اولویت‌بخشیدن معاش بر معاد در اندیشۀ حضرت علی- علیه السّلام- آن است که در قاموس ایشان معاش، پیش‌نیاز معاد به‌شمار می‌آید و درصورت نابسامان‌بودن بخش‌های گوناگون معاش، معاد ویران خواهد شد. موفقیت در معاش، معیارهایی علوی دارد و مشخصاً عبارت از زندگی درست براساس رضایت خداوند متعال است. درخصوص گام‌برداشتن برای معاد، ذکر این نکته ضرورت دارد که تا وقتی در این جهان هستیم، کارهایی که برای آخرت انجام می‌دهیم، باید محدود باشند و تمام زمان و زندگی‌مان را به خود اختصاص ندهند. دربارۀ لذت و تفریح در امور غیرحرام نیز باید به‌خاطر داشته باشیم که ازمنظر دین، تفریحی ارزشمند است که درعین لذت‌بخشی باعث رشد ما شود. نمی‌توان انکار کرد که لذت، جزوی از زندگی انسان است و کلام امیرالمؤمنین- علیه السّلام- نشان می‌دهد در اسلام، زندگی بدون لذت، معنایی ندارد. درواقع، لذت به خودیِ خود مهم نیست و زمانی ارزش دارد که درخدمت معاش و معاد قرار گیرد. در قاموس علوی، اگر زندگی‌ای فاقد لذت باشد، می‌توان اطمینان یافت که متولیان آن زندگی، دچار مشکل عقلی هستند؛ از این روی، همگان و به‌ویژه والدین باید به ایجاد لذت در زندگی توجه خاص داشته باشند و لذت‌ها را با دین پیوند بزنند.