جلسۀ چهل و نهم: شرح نهج البلاغه

در قاموس دین، خیّربودن یعنی توجه و اهتمام به انجام‌دادن کار خیر. امیرالمؤمنین- علیه السّلام- از ما شیعیانشان انتظار دارند در انجام‌دادن کار خیر، حریص باشیم. در تعریفی مختصر و مفید می‌توان گفت کار خیر عبارت است از اتخاذ بهترین تصمیم و انجام‌دادن بهترین کار درحوزۀ توانایی‎‌‌‎های خود براساس نظر خداوند متعال. کار خیر را باید برمبنای عقل، شعور و دقت انجام داد تا بهترین نتیجه از آن حاصل شود؛ هرچند عمل صورت‌گرفته، کوچک و کم‌اهمیت باشد. کار خیر را باید جدی بگیریم و در فرایند انجام‌دادن آن، چیزی کم نگذاریم؛ زیرا ماهیت این کار به‌گونه‌ای است که ازمنظر پروردگار یکتا، میزان کمِ آن، زیاد و مقدار کوچکش بزرگ به‌شمار می‌آید. در انجام‌دادن کار خیر باید همواره پیشقدم باشیم و از یکدیگر سبقت بگیریم؛ نه اینکه دیگران را مقدّم بر خودمان و موظف به انجام‌دادن چنین کارهایی بدانیم. منظور از کار خیر، لزوماً پرداختن به امور خداپسندانه‌ای همچون ساختن مسجد و مدرسه یا اکرام ایتام نیست؛ بلکه بالاترین سطح کار خیر، رسیدگی به همسر و فرزندان، و تلاش برای حفظ کانون خانواده از هرگونه آسیب و زیان است. اساساً تمام کارهای خیر بیرونی پس‌از انجام‌شدن کار خیر درونی، معنا پیدا می‌کنند؛ بنابراین، در وهلۀ نخست باید در دامنۀ زندگی خویش خیّر باشیم و سپس به دیگران و امور آنان بپردازیم. عوامل ذیل باعث می‌شوند انگیزه‌ای برای انجام‌دادن کار خیر نداشته باشیم: نخست، ضعف بینایی، یعنی نداشتن بینش و بصیرت لازم برای تشخیص‌دادن کار خیر؛ دوم، ضعف شنوایی، یعنی اشتباه‌کردن در درک و فهمیدن کار خیر؛ سوم، ضعف چشایی، یعنی ناتوانی در دریافت مزۀ خوب کار خیر؛ چهارم، ضعف لامسه، یعنی قادرنبودن به دیدن اثر کار خیر در زندگی. اگر در انجام‌دادن کار خیر سستی کنیم، توفیق آن از ما سلب و به دیگری داده خواهد شد.