جلسهٔ هفتاد و پنجم: شرح نهج البلاغه

کارهای خیر به خودیِ خود ارزشمندند و نباید با منت‌گذاشتن بر سر دیگران یا منت‌کشیدن از آن‌ها ارزش این کارها را کم کنیم. خداوند متعال، مسبب‌الاسباب است و چنانچه هر کار خیر را با نیت الهی انجام دهیم، او در انجام‌دادن آن کار به ما کمک خواهد کرد.

یکی از زبان‌های کهن جهان، عبری است که قدمتی بیش‌از زبان عربی دارد و زبانی مقدس به‌شمار می‌آید. تعدادی از کتاب‌های آسمانی به این زبان نازل شده‌اند؛ همچنین در قرآن کریم و دعاهایمان واژه‌های عبری، بسامدی قابل توجه دارند؛ مانند واژۀ «نُمُس» (جمعِ ناموس) که نام اصلی تورات، کتاب آسمانیِ یهودیان است. «ناموس» یک اصطلاح است که در تعریف آن به‌صورت مختصر و مفید می‌توان گفت هر چیزی یا هر شخصی که برای ما انسان‌ها عزیز و محترم باشد و درقبال آن، مسئولیت داشته باشیم، ناموسمان به‌شمار می‌آید. این مقوله، درجات و سلسله‌مراتبی دارد که باید آن‌ها را بشناسیم و با هم جابه‌جا نکنیم. خداوند متعال، تنها مرجعی است که تعیین می‌کند چه چیزی برای ما ناموس باشد و درقبال آن، مسئولیت داشته باشیم. نخستین و مهم‌ترین ناموس ما پروردگار یکتاست و کسی یا چیزی عزیزتر و محترم‌تر از ذات مقدس او نداریم؛ بنابراین، محوری‌ترین حقی که باید در رعایت‌کردنش بکوشیم، حق‌الله است که تمام حقوق دیگر درون آن جای می‌گیرند. هر چیزی بیشتر با خدا ارتباط و نسبت داشته باشد، برای ما ناموس‌تر است؛ یعنی عزت و احترام بیشتری دارد و درقبال آن، مسئول‌تر خواهیم بود. از این منظر، همسر فرد، اعم‌از زن یا شوهر، ناموس او به‌شمار می‌آید و هر شخصی باید حقوق همسر خویش را تمام‌وکمال به‌جای آورَد. ناموس‌پرستیِ هر فرد را در میزان اهتمام او به ادای حقوق ناموسش می‌توان مشاهده کرد؛ نه در آن چیزی که وی ادعا می‌کند. علاقه و احترام هر شخصی به خودش به‌عنوان ناموس خویش باید درحد تعادل و متمرکز بر مسائلی همچون علم و دین وی باشد تا بر خودشیفتگی‌اش حمل نشود. وقتی کسی یا چیزی ناموس انسان باشد، او برای صیانت از ناموسش هر سختی‌ای را به جان می‌خرد و از هیچ تلاشی دَریغ نمی‌کند؛ برعکس، انسان برای کسی یا چیزی که ناموسش نیست، دل به دریا نمی‌زند و خود را به خطر نمی‌اندازد. به قیاس با این قاعده می‌توان گفت چنانچه دین‌داری و مذهبی‌بودن ما صرفاً ازنوع وراثتی و فاقد ریشه در یقینمان باشد، برای حفظ آن، دل به دریا نمی‌زنیم و خطر نمی‌کنیم؛ برعکس، اگر دین و مذهب ما ناموسمان باشد، به نتایجی بسیار ارزشمند خواهیم رسید.