جلسۀ بیست و پنجم: شرح نهج البلاغه

اخلاق مثبت در وجود انسان‌ها بر دو دسته تقسیم می‌شود: یکی اخلاق طبعی و دیگری اخلاق تکلفی؛ بدان معنا که برخی افراد، فضیلت اخلاقی‌ای را در ذات و طبیعت خود دارند؛ اما برخی دیگر تمرین و تلاش می‌کنند تا به این فضیلت دست یابند. اخلاق تکلفی، برتر از اخلاق طبعی است؛ زیرا انسان برای کسب آن می‌کوشد. از آنجا که محیط در تعیین اخلاق شخص، اثر چشمگیر (نه مطلق و قطعی) دارد، باید همواره سعی کنیم در محیط مثبت قرار گیریم تا اخلاق مثبت در وجودمان نهادینه شود و رشد یابد. ازمنظر امیرالمؤمنین- علیه السّلام- یکی از مؤثرترین راهکارها برای کسب فضایل اخلاقی این است که در گام نخست، هریک از این فضایل را که موردنظر ماست، دقیق و کامل بشناسیم و سپس سعی و همت کنیم تا اوصاف و ویژگی‌های آن فضیلت را در وجود و شخصیت خویش تحقق بخشیم. این کار از دو جهت ارزشمند است: نخست، ازمنظر اخلاقی و دیگر آنکه وقتی حجت‌الله- علیه السّلام- از ما می‌خواهد عملی را انجام دهیم، تمام لحظات زحمت و تلاش ما برای انجام‌دادن آن عمل، عبادت به‎شمار می‌آید.