من کیستم؟

هویت، مجموعه‌ای از ویژگی‌ها، نگرش‌ها و باورهاست که فرد را از دیگران متمایز می‌کند؛ به بیان ساده‌تر، هویت، پاسخی به سؤال «من کیستم؟» است که براساس تجربیات، روابط و باورهای فرد شکل می‌گیرد.

کلید برقراری ارتباط موفق، صحبت‌کردن با ضمیر ناخودآگاه است. تمجید سازنده به‌شرط تمرکز بر رفتار، اعتمادبه‌نفس را افزایش می‌دهد. انتقاد سازنده نیز باید متمرکز بر اصلاح رفتار و دور از سرزنش باشد. EQ در ایجاد ارتباط مؤثر و سالم، نقشی مهم دارد.

افراد هویت‌یافته، هدفمندند و احساس خوب و ارادۀ قوی‌تری دارند. انگیزش درونی، نیروی محرکۀ اصلی است و آموزش، آن را تقویت می‌کند. والدین و مربّیان باید به‌جای انگیزش بیرونی، زمینه را برای رشد انگیزش درونی کودک فراهم کنند.

موفقیت واقعی از درون فرد نشئت می‌گیرد و مقایسه‌کردن خود با دیگران و انگیزش‌های بیرونی، مانع رشد انسان می‌شود. ارتباطات سالم، ایجاد اعتماد و احترام متقابل، و پرورش حس شایستگی در فرد، از عوامل کلیدی برای دستیابی به انگیزش درونی و موفقیت پایدارند.

خودکنترلی یعنی توانایی مدیریت‌کردن خواسته‌ها و تصمیم‌گیری منطقی. توسط این مهارت می‌توانیم به اهدافمان برسیم و زندگی سالم‌تری داشته باشیم. ازطریق تقویت خودکنترلی می‌توانیم تصمیم‌های بهتری بگیریم و از تبعات رفتارهای نادرست دراَمان باشیم.

هویت، هستۀ اصلی وجود هر فرد است و شخصیت، باورها، ارزش‌ها، تصورات، نگرش‌ها، نقش‌ها و تجربیات او را شامل می‌شود. یافتن هویت، سفری است از بحران به خودشناسی و تعادل بین فردیت و تعاملات اجتماعی. بحران هویت، فرصتی برای رشد و کشف است.

سازگاری یعنی توانایی تطبیق با وضعیت‌ها و تغییرات مختلف؛ اما سازش به‌معنای تسلیم بی‌قیدوشرط است. افراد سازگار، انسان‌هایی انعطاف‌پذیر، هدفمند و همدل هستند و ازطریق تغییردادن محیط یا خود و یا نهایتاً ترک محیط، با وضعیت جدید سازگار می‌شوند.

سازگاری یعنی تغییردادن خود برای تطابق با وضعیت جدید. این مهارت قابل یادگیری است و با پذیرش، افزایش دانش، حمایت و خلاقیت تقویت می‌شود. داشتن هویت قوی، سازگاری را آسان‌تر می‌کند. افرادی که هویت خود را شناخته‌اند، بهتر می‌توانند با تغییرات کنار بیایند.

تربیت صحیح، کلید شکل‌گیری هویت سالم است. روش‌های تربیتی غلط مثل کنترلگری بیش‌ازحد یا سهل‌انگاری، به‌جای کمک به کودک، به او آسیب می‌زنند. هویت‌یابی، فرایندی پیچیده و زمان‌بر است که در آن، فرد باید ارزش‌ها، باورها و اهدافش را بیابد.

هویت فردی، نتیجۀ تعامل پیچیدۀ عوامل داخلی و خارجی است که از دوران کودکی آغاز می‌شود و درطول زندگی تداوم می‌یابد. خودآگاهی، شناخت نقاط قوّت و ضعف، داشتن اهداف مشخص و تلاش برای رسیدن به آن‌ها از مهم‌ترین عوامل شکل‌گیری هویت سالم هستند.

انتخاب الگوها در شکل‌گیری هویت فرزندان، مؤثر است. هویت در معنای کلی آن، حاصل‌جمع هویت‌های فردی و اجتماعی است و هویت اجتماعی را می‌توان بازتابی از هویت فردی دانست. هویت نوجوان ازطریق حل مسائل جنسی، ارزشی و شغلی شکل می‌گیرد.

بحران هویت، بخش جدایی‌ناپذیر از رشد روانی ماست. انسان‌ها درپی گذر از چالش‌ها و تجربه‌ها هویت قوی‌تری پیدا می‌کنند. والدین با ایجاد محیط امن به فرزندانشان کمک می‌کنند تا با موفقیت، این چالش را پشت‌سر بگذارند.

بحران هویت، مرحله‌ای طبیعی از رشد و فرصتی برای شناخت خود و رسیدن به هویت پایدار است. هویت، ما را از دیگران متمایز می‌کند و بحران هویت، بستری برای شکل‌گیری هویت سالم است.

بحران هویت، دوره‌ای است که در آن، افراد به‌دنبال یافتن هویت واقعی خویش هستند و ممکن است با سؤالاتی متعدد دربارۀ ارزش‌ها، باورها و آیندۀ خود روبه‌رو شوند. این بحران، دلایل مختلفی دارد که ازجمله آن‌ها عوامل فردی و اجتماعی را می‌توان نام برد.

یافتن هویت سالم و ایجاد تعادل بین خواسته‌های فردی و روابط اجتماعی برای داشتن زندگی موفق و رضایت‌بخش، بسیار مهم است. والدین در شکل‌گیری هویت فرزندانشان نقش اساسی دارند و باید به آن‌ها فرصت بدهند تا خودشان را کشف کنند.

بحران هویت، یکی از ملزومات مهم رشد، تعالی و خودشکوفایی فردی است. گذر موفق از این بحران به کسب هویت پایدار، ثبات شخصیتی و سلامت روان می‌انجامد. افرادی که هویت پایدار کسب می‌کنند، معمولاً موفق‌تر و باانگیزه‌ترند.

برای پیشگیری از بحران هویت، تقویت خودآگاهی، افزایش اعتمادبه‌نفس، تفکر انتقادی و هدفمندی اهمیت فراوان دارد. یکی از تکنیک‌های ارزنده برای هویت‌یابی، تبدیل‌کردن تهدیدها به فرصت‌هاست که مهارتی کلیدی برای یافتن مسیر موفقیت محسوب می‌شود.

تبدیل تهدید به فرصت، نیازمند صبر، زمان و تمرین است. ازطریق تغییردادن نگرش‌ها و باورهایمان می‌توانیم تهدیدها را مدیریت کنیم. بدین منظور باید خلاق باشیم و انعطاف‌پذیریِ خود را افزایش دهیم.

طرح‌واره‌های ذهنی، فیلترهایی هستند که در ضمیر ناخودآگاه ما قرار دارند و براساس تجربیات کودکی‌مان شکل می‌گیرند. اگر این طرح‌واره‌ها مدیریت نشوند، انعطاف‌پذیری را کاهش می‌دهند و به بروز افسردگی می‌انجامند.

برای داشتن زندگی بهتر باید خلاق و انعطاف‌پذیر باشیم، مشکلات را حل کنیم و از دیگران کمک بگیریم. استقلال، کلید رشد فردی و هویت‌یابی است و والدین در استقلال‌یافتن فرزندان، نقشی مهم دارند. اگر استقلال فرد پاس داشته نشود، او مسئولیت‌پذیر نخواهد شد.