جلسۀ سوم: من کیستم؟

افراد هویت‌یافته علاوه‌بر مواردی که در جلسۀ قبل برشمردیم، ویژگی‌هایی بدین شرح دارند:
- از احساس سلامت روانی برخوردارند.
- از زندگی‌شان راضی هستند و به دیگر سخن، حال خوبی دارند.
- هدفمند هستند.
- ارادۀ خود را تقویت می‌کنند.
- انگیزش درونیِ چشمگیری دارند.
درخصوص ویژگی هدفمندی، ذکر این نکته ضرورت دارد که آیتم‌های هدف عبارت‌اند از:
- مشخص‌کردن آن؛
- متمرکزشدن روی یک هدف به‌جای درنظرداشتن چند هدف؛
- لزوم واقعی‌بودنِ هدف؛
- تقسیم‌کردن یک هدف به هدف‌های کوچک‌تر؛
- مشخص‌کردن زمان رسیدن به هدف.
در مبحث تقویت اراده، با استفاده از این راهکارها می‌توان کورتکس (مسئول اراده در مغز) را تقویت کرد:
- انجام‌دادن برخی رفتارهای غیرمعمول؛
- انجام‌دادن کارهای جدید؛
- کاهش‌دادن میزان زمان اختصاص‌یافته به دنیای مجازی؛
- تنظیم‌کردن خواب.
انگیزش، نیرویی است که ما را به‌سمت خواسته‌هایمان سوق می‌دهد. انگیزش درونی عبارت است از نیروی درونیِ پرقدرتی که فرد را به‌سوی انجام‌دادن عملی شوق‌انگیز در تنهایی و بدون عوامل بیرونی هدایت می‌کند. انگیزش باید با آموزش همراه شود و والدین و مربّیان به آن توجه کافی داشته باشند.
ازمنظر روان‌شناسی رشد، کودک از بدو تولد، ذاتاً کنجکاو است.
یکی از واقعیت‌های مهم در بحث انگیزش، آن است که ما همواره به‌دنبال انگیزش بیرونی هستیم؛ نه انگیزش درونی؛ مثلاً زمانی‌که فرزند خردسالمان می‌گوید نیاز دارد به دستشویی برود، تشویقش می‌کنیم و حتی برای او جایزه می‌خریم؛ غافل از اینکه چنین کاری اساساً درست نیست.
حال، این سؤال مطرح می‌شود که چگونه با عملکرد نادرستمان فرزند پرقدرت خود را به فردی فاقد عزت‌نفس، خلاقیت و... تبدیل می‌کنیم. در پاسخ می‌توان گفت این مسئله بدان سبب اتفاق می‌افتد که ما شیوۀ درست و روان‌شناسانۀ رفتارکردن با فرزندمان را بلد نیستیم؛ بنابراین، در نخستین گام باید رفتار روان‌شناسانه را یاد بگیریم و اطلاعات موردنیاز دربارۀ هر موضوع، طریقۀ مواجهۀ درست با آن و رفتار صحیح در هر موقعیت را کسب کنیم.
ما باید برای فرزندمان موقعیتی حمایت‌کننده را ایجاد کنیم و بدین منظور، لازم است مسائل ضروری را آموزش ببینیم؛ البته هدف از این آموزش، ایجاد انگیزش درونی نیست. آموزش یعنی فراهم‌آوردن زمینه‌ای مساعد بدان منظور که این انگیزۀ از پیش فراخوانده‌شده پرورش، گسترش و ژرفا یابد. درواقع، این فرایند آموزش، نه آموزش‌دادن، بلکه مشخصاً یادگرفتن است.
شایان ذکر است که مشکل یاددادن‌های ما تحمیلی‌بودنِ آموزش است؛ حال آنکه درواقع، یاددادن را باید فرایندی تدریجی بدانیم که درنتیجۀ صبر و تلاش تحقق می‌یابد.
برای افزایش‌دادن انگیزش درونی، در نخستین گام باید انگیزش‌های بیرونی را کنار بگذاریم و از این رهگذر، مهم‌ترین قدم را در مسیر هویت‌یافتن برداریم؛ البته کنارگذاشتن انگیزش بیرونی به زمان نیاز دارد و باید آهسته‌آهسته انجام شود. وقتی بفهمیم که نمی‌فهمیم، معنای اصلیِ هویت‌یافتن محقق می‌شود.
کنارگذاشتن انگیزش بیرونی به این عوامل نیازمند است:
- ارتباط با فرزند؛
- شایستگی (افزایش‌دادن اعتمادبه‌نفس فرزند)؛
- استقلال.
غفلت ما از این عوامل، دلایلی بدین شرح دارد:
- راهکار دیگری بلد نیستیم.
- ازنظر ما این کارها دشوارند.
- افرادی عجول هستیم و دوست داریم یک‌شبه، رهِ صدساله برویم.
- از پاسداشت هویت انسانی غافل می‌شویم.