در حال بارگذاری
دانلود اپلیکیشن

ارتباط مؤثر

ارتباط مؤثر، فرایندی است که در آن، پیام‌ها به‌روشنی و با کمترین ابهام منتقل می‌شوند و طرف مقابل، آن‌ها را به‌درستی درک می‌کند. این‌گونه ارتباط، همچون یک پل بین افراد است و به‌میزانی چشمگیر به ایجاد درک متقابل، تقویت روابط و دستیابی به اهداف مشترک کمک می‌کند. درواقع، ارتباط مؤثر را می‌توان قلب تپندۀ هرگونه تعامل انسانی، چه در روابط شخصی و چه در محیط‌های حرفه‌ای دانست.
دلایل اهمیت و ضرورت ارتباط مؤثر بدین شرح‌اند:
الف) ایجاد بنیانی برای روابط قوی: روابط سالم و پایدار، مبتنی‌بر ارتباط مؤثر شکل می‌گیرد. درپی برقراری ارتباط مؤثر، اعتماد، احترام و صمیمیت بین افراد تقویت می‌شود و درنتیجه، روابط به‌شکلی عمیق‌تر و ماندگارتر درمی‌آیند.
ب) حل‌وفصل اختلافات: در هر ارتباطی ممکن است اختلافاتی پیش بیاید. ازطریق برقرارکردن ارتباط مؤثر، قادر خواهیم بود با آرامش و احترام به سخنان طرف مقابلمان گوش بدهیم، دیدگاه‌های یکدیگر را بشناسیم و درنهایت، اختلافات را به‌صورتی سازنده حل کنیم و درخصوص مسائل موردنظرمان به توافق برسیم.
ج) افزایش‌یافتن بهره‌وری: در محیط‌های کاری، ارتباط مؤثر به بهبود عملکرد تیم‌ها، افزایش بهره‌وری و دستیابی به اهداف سازمانی کمک فراوان می‌کند. وقتی اعضای یک تیم بتوانند به‌خوبی با هم ارتباط برقرار کنند، ایده‌های جدید را به‌راحتی تبادل می‌کنند و مشکلات میان آن‌ها به‌سرعت حل می‌شوند.
د) کاهش‌یافتن سوءتفاهم‌ها: یکی از مهم‌ترین مزایای ارتباط مؤثر، این است که درنتیجۀ تحقق‌یافتن آن، سوءتفاهم‌ها به کمترین میزان ممکن می‌رسند. ازطریق بیان‌کردن پیام‌ها به‌صورت شفاف و گوش‌دادن فعال به صحبت‌های دیگران می‌توان از بروز بسیاری از مشکلات و اختلافات جلوگیری کرد.
ه) بهبود کیفیت زندگی: ازطریق ایجاد و تقویت ارتباط مؤثر می‌توانیم با خانواده، دوستان و همکاران خود روابط بهتری داشته باشیم. این مسئله مستقیماً بر کیفیت زندگی ما اثر می‌گذارد و احساس رضایت و خوشبختی را در وجودمان افزایش می‌دهد.
عناصر اصلی ارتباط مؤثر عبارت‌اند از:
- فرستنده: شخصی که پیام را ارسال می‌کند؛
- پیام: محتوای ارتباطی‌ای که منتقل می‌شود؛
- کانال: وسیله‌ای که پیام ازطریق آن انتقال می‌یابد (اعم‌از کلامی، غیرکلامی و نوشتاری)؛
- گیرنده: شخصی که پیام را دریافت می‌کند؛
- بازخورد: پاسخِ گیرنده به پیام فرستنده.
این موارد، مانع از برقراری ارتباط مؤثر می‌شوند:
- نویز: هر عاملی که از رسیدن پیام به گیرنده به‌شکل درست جلوگیری کند (مانند صداهای مزاحم و اختلال‌های فنی)؛
- اختلاف‌های فرهنگی: تفاوت در ارزش‌ها، باورها و شیوه‌های ارتباطی؛
- احساسات منفی: مانند عصبانیت، ترس و خشم که بر ارتباط اثر منفی می‌گذارند؛
- بی‌توجهی: تمرکزنداشتن بر صحبت‌های طرف مقابل؛
- سوءتفاهم: برداشت اشتباه از پیام.
مهارت‌های موردنیاز برای ایجاد و تداوم ارتباط مؤثر عبارت‌اند از:
- گوش‌دادن فعال: باید دقیق و کامل به صحبت‌های طرف مقابل توجه کنیم و بکوشیم تا منظور او را به‌درستی دریابیم.
- بازخورددادن: گوش‌دادن به صحبت‌های طرف مقابل باید به‌صورتی واضح و صادقانه باشد.
- همدلی: سعی کنیم خود را به‌جای طرف مقابل بگذاریم و احساساتش را درک کنیم.
- انتخاب کلمات مناسب: بهتر است از کلماتی استفاده کنیم که واضح و روشن باشند و احتمال بروز سوءتفاهم را به کمترین میزان برسانند.
- زبان بدن: برای تقویت پیام می‌توان از زبان بدن (مانند نگاه مستقیم، حالت چهره و حرکات دست) استفاده کرد.
برای اینکه بتوانیم با مخاطبمان ارتباط مؤثر برقرار کنیم، باید:
الف) هدفمان را تعیین کنیم: قبل‌از شروع فرایند ارتباط، هدف ما باید کاملاً مشخص باشد.
ب) مخاطب خود را بشناسیم: بدین منظور، لازم است به نیازها، علایق و سبک ارتباطیِ مخاطب خود توجه کنیم.
ج) پیام خویش را روشن و شفاف بیان کنیم: بدین منظور باید از جملات کوتاه و ساده استفاده کنیم و از به‌کارگیری اصطلاحات پیچیده بپرهیزیم.
د) به بازخورد طرف مقابل توجه کنیم: در فرایند ارتباط مؤثر، توجه به بازخورد مخاطب ضرورت دارد و برمبنای آن می‌توان درصورت لزوم، پیام خود را اصلاح کرد.
ه) صبر و حوصله داشته باشیم: ارتباط مؤثر، به زمان و تلاش نیاز دارد.
ارتباط مؤثر در همۀ جنبه‌های زندگی ما، اعم‌از روابط شخصی و خانوادگی تا محیط کار و تعاملات اجتماعی‌مان نقش دارد. توانایی برقرارکردن ارتباط مؤثر با دیگران به ما کمک می‌کند تا زندگی موفق‌تر و شادتری داشته باشیم:
- در روابط شخصی: ارتباط مؤثر به تقویت روابط عاطفی، حل مشکلات و ایجاد صمیمیت کمک می‌کند.
- در محیط کار: ارتباط مؤثر به بهبود عملکرد تیم‌ها، افزایش بهره‌وری و ایجاد فضای کاریِ مثبت کمک می‌کند.
- در تعاملات اجتماعی: ازطریق ارتباط مؤثر خواهیم توانست با دیگران رابطه داشته باشیم، دوستان جدید پیدا کنیم و در جامعه مشارکتی فعال داشته باشیم.
ارتباط مؤثر یک مهارت ارزشمند است که درنتیجۀ تمرین و تلاش بهبود می‌یابد.

جلسۀ اول
ارتباط، فرایند انتقال پیام (اطلاعات، احساسات، اندیشه‌ها، باورها، نگرش‌ها و هیجانات) به دیگران برای تغییر رفتار است و بیش‌از آنکه مقوله‌ای منطقی باشد، ماهیت هیجانی و احساسی دارد.
جلسۀ دوم
تمام روش‌های ارتباط مؤثر با هیجانات و احساسات مخاطب، درگیرند و باید از آن‌ها آگاه باشیم. وقتی می‌خواهیم صرفاً منطقی پیش برویم و طرف مقابل را محکوم کنیم، ارتباط مؤثر شکل نگرفته است.
جلسۀ سوم
ممکن است برخی افراد به‌رغم داشتن ارتباط فیزیکیِ نزدیک، با یکدیگر ارتباط مؤثر نداشته باشند. در این صورت، قطعاً محبت و عشق میان آن‌ها به نفرت و انزجار تبدیل می‌شود.
جلسۀ چهارم
کلمات، اجسام بی‌جانی هستند که معنایشان را از درون افراد می‌گیرند. پیام، قابل انتقال است؛ اما به خودیِ خود، معنا ندارد. گیرنده بر معنای پیام، مسلط است؛ بنابراین باید مخاطب و فیلترهایش را بشناسیم تا معنای پیاممان قربانی فیلترهای او نشود.
جلسۀ پنجم
پیام‌های ما لزوماً به‌شکل موردنظرمان به ذهن مخاطب انتقال نمی‌یابند؛ بنابراین باید به‌عنوان فرستنده، ابتدا فیلترشناسی، سپس فیلترزدایی و آن‌گاه فیلترزایی کنیم؛ یعنی نوع نگاه خودمان را در ذهن مخاطب به‌وجود آوریم.
جلسۀ ششم
برای ایجاد ارتباط مؤثر باید مهارت گوش‌دادن فعال را بیاموزیم و تمرین کنیم. زمانی می‌توانیم خوب گوش بدهیم که نگذاریم هیچ چیزی جز افکار، خواسته‌ها و احساسات گوینده وارد ذهنمان شود.
جلسۀ هفتم
شخصیت واقعی ما پشت شخصیت اجتماعی‌مان پنهان است. کسی که ظاهر و باطنش یکی باشد، صادق است و وجود فاصله میان ظاهر و باطن، موجب نزدیک‌شدن شخصیت فرد به دروغ می‌شود.
جلسۀ هشتم
کلام‌های زبانی به‌تنهایی مانند مَرکب و جسم هستند و زبان بدن به کلمات، روح و جان می‌دهد. کلمات به خودیِ خود، بار و ارزشی ندارند و نوعِ بیان‌کردنشان بارهای ارزشیِ متفاوتی به آن‌ها می‌دهد.
جلسۀ نهم
زبان بدن، سه مکانیسم دارد: غیرکلامی؛ زبان بدن با کمک کلام؛ تضاد میان زبان بدن و کلام. زبان بدن در مقایسه با کلام، قدرت بیشتری دارد و بنابراین می‌توان برای پرنفوذترشدن کلام از آن استفاده کرد.
جلسۀ دهم
رمز نفوذ در انسان‌ها و جذب همراهی‌شان ایجاد محبوبیت، مقبولیت و همدلی است. همدلی باعث می‌شود قضاوت‌های ما دربارۀ دیگران به کمترین میزان برسد؛ چون چهارچوب‌های ذهنی‌مان را به آن‌ها نزدیک‌ می‌کنیم.