جلسۀ هشتم: مردان مرد، زنان زن

یکی از ویژگی‌های مهمی که باید در فرزندانمان ایجاد کنیم، اهل تدبیر بودن است. بستر لازم برای تحقق‌یافتن این ویژگی را ذیل عنوان‌های «تنظیم خواب و بیداری و ساعت آن» و «محتویات خوردنی‌ها» بررسی می‌کنیم. این موضوع در نظام زیستی و تربیتی، بسیار مهم است و بدین سبب، پرداختن به آن ضرورت می‌یابد.
بیشتر افراد، ساعت‌هایی را که به خوابیدن اختصاص دارد، زمان مُرده به‌شمار می‌آورند و اگر کار مهمی برایشان پیش بیاید، برای انجام‌دادن آن درصورت لزوم، ساعت‌های خوابشان را کم می‌کنند؛ حال آنکه براساس مطالعات علمیِ صورت‌گرفته، برخی فعالیت‌های حیاتی‌ای که طی ساعت‌های خواب انجام می‌شوند، برای حفظ سلامتی و فعالیت‌های فرد، ضروری هستند؛ مثلاً هنگامی که خوابیم، مغزمان درحال طراحی مسیرهای لازم برای یادگیری و ایجاد حافظه است و بنابراین، کمبود خواب، باعث بروز اختلال در یادگیری می‌شود؛ همچنین بسیاری از بیماری‌های قلبی- عروقی، عفونت‌ها، دیابت و... ناشی از اختلال خواب هستند.
درخصوص زمان خواب باید به مسائلی مهم بدین شرح توجه کرد:
الف) در حالت طبیعی، وقتی بیداریم، برخی مولکول‌های شیمیایی مثل آدِنوزین در بدنمان افزایش می‌یابند و در ساعت‌های خواب، بدن ما آن‌ها را می‌شکند؛ بنابراین، وقتی پسران و دختران نوجوان، خوب و کامل نمی‌خوابند، درپی افزایش بی‌رویۀ این مولکول‌های شیمیایی، نظام هورمونی بدنشان دچار اختلال می‌شود و این تغییرات هورمونی بر سلامت روحی- روانی و تصمیم‌هایشان اثر منفی می‌گذارد.
ب) دیگر مسئلۀ مهمی که نباید از آن، غافل شویم، ساعت بیولوژیک بدن است؛ مثلاً در ساعتی خاص، هورمونی به‌نام ملاتونین که مسئول ایجاد خواب است، بیشتر در بدن ترشح می‌شود و بنابراین، بی‌توجهی به این ساعت بیولوژیک مختص به خواب، بر سلامت جسم و روح ما اثرهایی مخرّب و گاه جبران‌ناپذیر می‌گذارد.
ج) توصیه می‌شود همۀ ما برنامه و زمان‌بندی‌ای منظم برای خواب و بیداری داشته باشیم؛ بدان معنا که خوابیدن و بیدارشدنمان ساعت‌هایی مشخص داشته باشد. این تنظیم برنامه را باید از جایی شروع کنیم. درمجموع می‌توان گفت سیکل اول شب برای خوابیدن، بهتر از سیکل آخر شب است.
د) یکی از موضوعاتی که درخصوص مدیریت خواب باید درنظر داشته باشیم، تنظیم ساعت‌های تماشاکردن تلویزیون است.
ه) قبل‌از خواب نباید غذای سنگین خورد.
درخصوص خوراکی‌ها باید به این نکات مهم توجه کنیم:
- مصرف شکلات همراه با شیر، مانع جذب کلسیم می‌شود.
- نوشابه سبب دفع کلسیم می‌شود.
- هرچقدر بیشتر سبزیجات بخوریم، از سرطان دورتر خواهیم بود.
- یکی از مهم‌ترین عوامل بروز فقر آهن و ابتلا به بیماری‌های انگلی، مصرف زیاد چای است.
- نوشیدن آب هنگام غذاخوردن، شیرۀ گوارش را رقیق می‌کند و موجب بروز دشواری در فرایند هضم غذا می‌شود.
- آب‌میوه هرگز جایگزین مناسبی برای میوه نیست.
- عدس‌پلو را حتماً در برنامۀ غذایی‌مان قرار دهیم.
- ترکیب حبوبات و غلّات برای سلامت انسان، بسیار مفید است.
- جهت طبخ گوشت، تکه‌های آن را بزرگ خُرد کنیم تا ویتامین در آن‌ها باقی بماند.
- کفی که هنگام پختن گوشت، روی آب جمع می‌شود، همان پروتئین‌های محلول است و بنابراین نباید آن را دور بریزیم.
- سوسیس و کالباس را باید از برنامۀ غذایی‌مان حذف کنیم؛ زیرا حاوی نیترات سدیم هستند که عامل ابتلا به سرطان است.
- دود سیگار بیش‌از ۱۵۰ مادۀ مضرّ دارد و ضربان قلب را از ۷۰ تا 80 به ۱۱۰ ضربه در دقیقه می‌رسانَد.