جلسهٔ چهارم: مدرسۀ غدیرآگاهی

یکی از مسائل موردتوجه درحوزۀ امامت‌پژوهیِ شیعیان امامیه در بحث امامت تبیینی، تفاوت میان مقام نبوت و رسالت با امامت است. امامیه برای امام، مقامی بالاتر از رسول، قائل‌اند و درعین حال، برخی رسولان را امام نیز می‌دانند. حال، این سؤال مطرح می‌شود که امام به‌سبب دارابودنِ چه ویژگی‌ای بر رسول، شرافت می‌یابد. در پاسخ می‌توان گفت نکتۀ قابل توجه در مباحث نبوتی و امامتی در ادبیات دینیِ ما وجوب اطاعت است که خود بر این انواع تقسیم می‌شود: نخست، وجوب اطاعت ذاتی که به خداوند متعال اختصاص دارد؛ دوم، وجوب اطاعت جعلی (اِعطایی) که خود، مشتمل بر دو قسم مستقل (مختص امام) و غیرمستقل (خاص انبیا به‌عنوان لسان‌ها و فرستادگان خدا) است. با توجه به این دسته‌بندی، مهم‌ترین ویژگی خاص امام که وجه تمایز وی از نبی محسوب می‌شود، مُفتَرَض‌الطاعة‌بودنِ اوست؛ بدان معنا که طاعت امام بر مأمومانش فرض است و به بیان مختصر، این ویژگی یعنی فرض‌بودنِ اطاعت اعطاییِ مستقل از امام. برخورداربودنِ امام از ویژگی موردبحث، موجب می‌شود مقام او بالاتر از جایگاه پیامبر و اطاعت‌کردن مردم از وی فرض باشد. شایان ذکر است که نبی مکرّم اسلام- صلّی الله علیه و آله- علاوه‌بر مقام نبوت، دارای جایگاه امامت نیز هستند و براساس اختیاری که ازجانب خداوند متعال دارند، بسیاری از امور را در دین ایجاد فرموده‌اند که پذیرفتنشان بر ما مسلمانان فرض است؛ از این روی باید همواره از ایشان تبعیت کنیم و اطاعت از فرمان آن حضرت را به‌منزلۀ اطاعت از امر پروردگار یکتا بدانیم.