جلسهٔ سیزدهم: نان و نمک

یکی از مسائل مهم درخصوص معرفت امام زمان- عَجَّلَ اللهُ تَعالی فَرَجَهُ الشَّریف- ماهیت الهی آن و به دیگر سخن، منسوب‌بودنش به خداوند متعال است؛ بدان معنا که معرفت پروردگار یکتا و حجت‌الله هم به‌لحاظ جنس و هم ازنظر چگونگی تحقق‌یافتنشان، با یکدیگر پیوندی تامّ‌وتمام دارند و بدون اجازه، اراده، تفقد و تفضل خدا نمی‌توان به معرفت امام عصر- صَلَواتُ اللهِ عَلَیهِ- نایل شد. در تبیین این مطلب می‌توان به روایتی بدین شرح استناد کرد که در آن، امام صادق- علیه السّلام- دعای عصر غیبت را به زُراره تعلیم داده‌اند: «یا زُرارَةُ! إِذا أَدرَکتَ هٰذا الزَّمانَ، فَادعُ بِهٰذا الدُّعاءِ: أَللّهُمَّ عَرِّفنی نَفسَکَ! فَإِنَّکَ إِن لَم‌تُعَرِّفنی نَفسَکَ، لَم‌أَعرِف نَبیَّکَ. أَللّهُمَّ عَرِّفنی رَسولَکَ! فَإِنَّکَ إِن لَم‌تُعَرِّفنی رَسولَکَ، لَم‌أَعرِف حُجَّتَکَ. أَللّهُمَّ عَرِّفنی حُجَّتَکَ! فَإِنَّکَ إِن لَم‌تُعَرِّفنی حُجَّتَکَ، ضَلَلتُ عَن دینی». براساس مضمون این دعا شناخت خدا مقدمه و لازمۀ شناخت پیامبر- صَلّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ- است و در مرتبۀ بعدی، شناخت رسول اکرم- عَلَیهِ الصَّلوةُ وَ السَّلامُ- برای معرفت‌یافتن به حجت‌الله- أَرواحُنا فِداه- ضرورت می‌یابد. تمام این معرفت‌ها را خدا باید به ما بیاموزد و بدون ارادۀ الهی نمی‌توانیم به آن‌ها دست یابیم. افزایش‌یافتن معرفت ما به حضرت قائم- سَلامُ اللهِ عَلَیهِ- نشان می‌دهد که لطف و تفقد خالق یکتا شامل حالمان شده و وجود شریف صاحب‌الزمان- عَجَّلَ اللهُ تَعالی فَرَجَهُ الشَّریف- را به ما شناسانده است. از آن سوی، به‌میزانی که در تقویت پیوند تعبد خویش با خدا کوتاهی کنیم، از معرفت به امام زمانمان نیز محروم خواهیم شد. عکس این قضیه نیز صادق است؛ بدان معنا که ضعف در معرفت به وجود حضرت ولیِ عصر- سَلامُ اللهِ عَلَیهِ- در سستیِ معرفت به خدا ریشه دارد و این دو سامانه به هیچ وجه، از هم منقطع نیستند.