مبحث اثر پروانه‌ای (Butterfly Effect) نخستین بار در علم هواشناسی و پیش‌‍بینی وضع هوا مطرح شد؛ بدین صورت که ممکن است حادثه‌ای بسیار کم‌اهمیت مانند بال‌زدن یک پروانۀ کوچک در آمریکای جنوبی، اثرهای پشت‌سرهم ایجاد کند و درنهایت، موجب بروز طوفان و گردبادی سهمگین در آمریکای شمالی شود. در گام بعدی، این مبحث به علوم دیگری همچون اقتصاد و سیاست راه یافت و سؤال‌ها و دغدغه‌هایی از این دست را تولید کرد که آیا تصمیم درست یا نادرست به‌ظاهر کوچک یک مسئول در این حوزه‌ها می‌تواند بر کل فرایند اقتصادی یا سیاسی یک کشور اثر بگذارد یا خیر. شایان ذکر است که مفهوم «اثر پروانه‌ای» به خودیِ خود، بار معناییِ خنثی دارد و متناسب با کاربرد آن در حیطه‌های گوناگون به‌صورت مثبت یا منفی درمی‌آید. در علم روان‌شناسی نیز به‌تفصیل به این موضوع پرداخته شده است و از این رهگذر می‌توانیم اثر پروانه‌ای در زیست و رفتارهای دینی‌مان را بررسی کنیم تا به پاسخی روشن برای این پرسش‌ها دست یابیم که آیا درطول تاریخ، شواهدی دالّ بر وجود اثر پروانه‌ای در زندگی مؤمنان می‌توان یافت و آیا رفتارهای فردی و اجتماعی هریک از ما می‌تواند آثاری در کل جامعۀ شیعه برجای گذارد یا خیر. درمجموع، پیام اصلی بحث اثر پروانه‌ای آن است که اتفاقات کوچک و اقدامک‌هایی را که اصلاً به‌چشم نمی‌آیند، باید جدی گرفت و بزرگ شمرد؛ زیرا آن‌ها می‌توانند حوادثی مهم را در آینده رقم بزنند. این جهان، نظامی پیچیده است که تمام حوادث آن بر یکدیگر اثر می‌گذارند. در تفکر دینی، این عالَم دارای خداوند واحد سمیع، علیم و حکیمی است که آن را با تمام پیچیدگی‌هایش اداره می‌کند. در این جهان، اثر پروانه‌ای را در هردو حوزۀ تکوین (طبیعت) و تشریع (رفتارهای آدمیان) می‌توان مشاهده کرد؛ مثلاً نوع رفتار درست یا نادرست پدر و مادر با فرزندانشان می‌تواند در آن‌ها اثری مثبت یا منفی ایجاد کند که نتیجۀ آن به‌شکل دومینویی در یک نسل نمود یابد. فردی که اثرهای پروانه‌ای در این جهان را می‌شناسد، مراقب اعمال و رفتارهای خود خواهد بود تا مانع بروز آثار منفی آن‌ها در وجود خودش و دیگران شود؛ همچنین در اتفاقات خوب و بد امروز خود، آثار پروانه‌ایِ مربوط به رفتارهای درست یا نادرست خویش در گذشته را جست‌وجو می‌کند تا از این رهگذر، به نگرشی جامع درخصوص آثار مترتب بر عملکردش دست یابد. اثر پروانه‌ای باید به ما دقت در رفتارهای حال و آینده، و پیگیری اتفاق‌های گذشته را بیاموزد.
00:00
00:00