جلسۀ سوم: عبک

همان‌گونه که در جلسۀ قبل گفتیم، در دو سامانۀ عبک و فبک، علاوه‌بر آموزش‌دهی تفکر به کودکان، به این مسئله نیز باید پرداخته شود که آنان به چه می‌اندیشند. شایان ذکر است که مخاطبان ما در این بحث، نه تاجران تربیتی، بلکه مشخصاً والدین، مربّیان و معلمان شفیقی هستند که بدون هیچ چشم‌داشتی دغدغۀ تربیت صحیح کودکان را دارند. مصداق بارز این تفکر را در گفت‌وگوی مفصّل امام صادق- علیه السّلام- با مُفَضَّل بن عمر می‌توان یافت که درقالب مجموعه‌ای به‌نام توحید مفضّل گردآوری شده است. در این فرایند، آن حضرت به مفضّل، منهجی را می‌آموزند تا وی در تعلیم خداشناسی به مردم از آن بهره گیرد. در این کتاب، ویژگی‌هایی را می‌توان یافت که در عبک، بسیار کاربردی هستند. امام- علیه السّلام- در این گفت‌وگوها مشخصاً بر دو فعل «أُنظُر» (ببین) و «فَکِّر» (بیندیش) تأکید می‌کنند که خود، دو محور اساسی در عبک هستند و درنتیجۀ آن‌ها انسان، متوجه و هوشیار خواهد شد. حال باید دید نگاه‌کردن و تفکر در چه چیزی موردنظر امام صادق- علیه السّلام- است. در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت دو میدان و به‌تعبیری دو آیت مدّنظر حجت‌الله- علیه السّلام- عبارت‌اند از: آیات آفاقی (مربوط به این جهان و موجودات آن) و آیات انفسی (مربوط به وجود انسان) که تفکر در آن‌ها ما را به مرحلۀ توجه به خالق یکتا می‌رسانَد. مهم‌ترین اَبَرمفاهیمی که کودکان در سامانۀ عبک باید به آن‌ها دست یابند، عبارت‌اند از: توجه، یعنی دیدن محیط اطراف به‌شکل صحیح؛ شاکربودن به درگاه خدا بابت نعمت‌هایش؛ قدردانی، یعنی احترام‌گزاردن به تمام نعمت‌ها و ارزش آن‌ها را دانستن.