مقولۀ تربیت و پرورش آدمی ازنظر خداوند متعال و حجج والامقام او اهمیت فراوان دارد و از این روی، در آیات قرآن کریم و احادیث و روایات بهمیزانی چشمگیر به این مسئله پرداخته شده است. آموزههای دینیِ مربوط به تربیت را بر دو دستۀ توصیهای- توصیفی و تشبیهی- تمثیلی میتوان تقسیم کرد. در دستۀ دوم که موضوع بحث ما در این سلسله جلسات است، مفاهیم «تربیت» و «مربّی» که مقولههایی ذهنی و نامحسوس هستند، برای اینکه بهتر و آسانتر درک شوند، بهترتیب، به کشاورزی و کشاورز تشبیه شدهاند که مقولههایی عینی، محسوس و ملموس بهشمار میآیند. برمبنای این دو تشبیه، متربی (مربا)، یعنی محصول تربیتی را نیز میتوان همانند زمین کشاورزی، درخت و امثال آنها دانست که در این فرایند پرورش و تکامل مییابد. چنین تشبیهاتی نشاندهندۀ اهمیت بسیار زیاد این مبحثاند و برای فهم کامل و صحیح آنها باید ارتباط میان مشبَّه و مشبَّهٌبه را بهروشنی دریابیم. درپی درک این تشبیهات و ابعاد گوناگونشان میتوان به نکاتی ارزشمند دست یافت که درحوزۀ تعلیموتربیت فرزندان، کارآمد و گرهگشا هستند.
جلسهٔ یازدهم
جلسهٔ یازدهم
جلسهٔ دهم
فرزندان ما همچون نهالهایی هستند که باید در دوران قبلاز بلوغ آنها که فصل استراحت شخصیتشان است، اقدامات تربیتیِ لازم را برای رشد بهینۀ آنان انجام دهیم تا درنهایت، محصولات تربیتیِ شایستهای را بهدست آوریم.
جلسهٔ نهم
همانگونه که در یک زمین یا باغ، نهالها را با فاصلۀ مناسب از همدیگر میکاریم تا بهخوبی رشد کنند، در فرایند تعلیموتربیت فرزندان نیز باید به فاصلهگذاری بین آنان با افراد مختلف و ابزارهای ارتباطی گوناگون توجه کنیم تا مانع آسیبدیدنشان شویم.
جلسهٔ هشتم
استفاده از روش واحد برای تربیتکردن فرزندان دختر و پسر در سنین مختلف و با ویژگیهای متفاوت به آنان آسیب میرسانَد؛ درست مانند گیاهان گوناگونی که میزان نور، دما و آب موردنیازشان با هم یکسان نیست و بیتوجهی به این مسئله موجب ازبینرفتن آنها میشود.
جلسهٔ هفتم
همانگونه که کشاورزان، علفهای هرز روییده در اطراف گیاه را وجین میکنند، والدین نیز باید با توجه و دقت فراوان، در دورکردن افراد و عواملی که بر تربیت و شخصیت فرزندانشان اثر منفی میگذارند، بهنحو احسن بکوشند.
جلسهٔ ششم
یکی از مهمترین وجوه شباهت کشاورزی با تربیت، نسبت میان خاک و خانواده است. همانگونه که برای موفقیت در کشاورزی باید خاک مناسب دراختیار داشته باشیم، لازمۀ تربیت فرزندان شایسته نیز ابتدا انتخاب همسر مناسب و سپس داشتن خانوادۀ سالم است.
جلسهٔ پنجم
حاصلخیز و مناسببودن زمین کشاورزی، موجب دستیافتن به نتایج عالی میشود و به همین صورت، لازمۀ تربیت فرزندان بهنحو احسن نیز شایستهبودن والدین، مربّیان و معلمان آنهاست.
جلسهٔ چهارم
برای دستیابی به نتیجۀ مطلوب در هردو فرایند تربیت و کشاورزی باید صبور باشیم و از تعجیل و تأخیر بپرهیزیم. در این دو حوزه، انسانها نقش واسطه را برعهده دارند و مربّی و هادی واقعی، خداوند متعال است.
جلسهٔ سوم
در قرآن کریم، و احادیث و روایات نقلشده از معصومان- علیهم السّلام- تشبیهات و تمثیلات متعدد و درخور توجهی دیده میشود که مضمون آنها برقراری پیوند میان دو مقولۀ تربیت و کشاورزی است.
جلسهٔ دوم
در هردو فرایند کشاورزی و تربیت فرزندان، برخورداری از علم و آگاهی کافی و نیز وقتگذاری صحیح بهمنظور دستیابی به نتایج مطلوب ضرورت انکارناپذیر دارد.