مقولۀ تربیت و پرورش آدمی ازنظر خداوند متعال و حجج والامقام او اهمیت فراوان دارد و از این روی، در آیات قرآن کریم و احادیث و روایات بهمیزانی چشمگیر به این مسئله پرداخته شده است. آموزههای دینیِ مربوط به تربیت را بر دو دستۀ توصیهای- توصیفی و تشبیهی- تمثیلی میتوان تقسیم کرد. در دستۀ دوم که موضوع بحث ما در این سلسله جلسات است، مفاهیم «تربیت» و «مربّی» که مقولههایی ذهنی و نامحسوس هستند، برای اینکه بهتر و آسانتر درک شوند، بهترتیب، به کشاورزی و کشاورز تشبیه شدهاند که مقولههایی عینی، محسوس و ملموس بهشمار میآیند. برمبنای این دو تشبیه، متربی (مربا)، یعنی محصول تربیتی را نیز میتوان همانند زمین کشاورزی، درخت و امثال آنها دانست که در این فرایند پرورش و تکامل مییابد. چنین تشبیهاتی نشاندهندۀ اهمیت بسیار زیاد این مبحثاند و برای فهم کامل و صحیح آنها باید ارتباط میان مشبَّه و مشبَّهٌبه را بهروشنی دریابیم. درپی درک این تشبیهات و ابعاد گوناگونشان میتوان به نکاتی ارزشمند دست یافت که درحوزۀ تعلیموتربیت فرزندان، کارآمد و گرهگشا هستند.
جلسهٔ هشتم
استفاده از روش واحد برای تربیتکردن فرزندان دختر و پسر در سنین مختلف و با ویژگیهای متفاوت به آنان آسیب میرسانَد؛ درست مانند گیاهان گوناگونی که میزان نور، دما و آب موردنیازشان با هم یکسان نیست و بیتوجهی به این مسئله موجب ازبینرفتن آنها میشود.
جلسهٔ هفتم
همانگونه که کشاورزان، علفهای هرز روییده در اطراف گیاه را وجین میکنند، والدین نیز باید با توجه و دقت فراوان، در دورکردن افراد و عواملی که بر تربیت و شخصیت فرزندانشان اثر منفی میگذارند، بهنحو احسن بکوشند.
جلسهٔ ششم
یکی از مهمترین وجوه شباهت کشاورزی با تربیت، نسبت میان خاک و خانواده است. همانگونه که برای موفقیت در کشاورزی باید خاک مناسب دراختیار داشته باشیم، لازمۀ تربیت فرزندان شایسته نیز ابتدا انتخاب همسر مناسب و سپس داشتن خانوادۀ سالم است.
جلسهٔ پنجم
حاصلخیز و مناسببودن زمین کشاورزی، موجب دستیافتن به نتایج عالی میشود و به همین صورت، لازمۀ تربیت فرزندان بهنحو احسن نیز شایستهبودن والدین، مربّیان و معلمان آنهاست.
جلسهٔ چهارم
برای دستیابی به نتیجۀ مطلوب در هردو فرایند تربیت و کشاورزی باید صبور باشیم و از تعجیل و تأخیر بپرهیزیم. در این دو حوزه، انسانها نقش واسطه را برعهده دارند و مربّی و هادی واقعی، خداوند متعال است.
جلسهٔ سوم
در قرآن کریم، و احادیث و روایات نقلشده از معصومان- علیهم السّلام- تشبیهات و تمثیلات متعدد و درخور توجهی دیده میشود که مضمون آنها برقراری پیوند میان دو مقولۀ تربیت و کشاورزی است.
جلسهٔ دوم
در هردو فرایند کشاورزی و تربیت فرزندان، برخورداری از علم و آگاهی کافی و نیز وقتگذاری صحیح بهمنظور دستیابی به نتایج مطلوب ضرورت انکارناپذیر دارد.