در زمانهای بسیار دور، مردم کشورمان در عصر آخرین روز از پاییز، قبلاز فرارسیدن شب یلدا جوجههایی را که طی چند ماه اخیر، از مرگومیر، جان سالم بهدر برده بودند، میشمردند تا بدانند که بعداز سرمای پاییز و بیماریهای تهدیدکنندۀ سلامت جوجهها درنهایت، چه تعدادی از آنها برایشان باقی مانده است. از اینجا ضربالمثل معروف «جوجه را آخر پاییز میشمارند» شکل گرفت که منظور از آن، لزوم ارزیابی نتیجۀ هر عمل در فرصت مناسب است. مشخصاً در مبحث مدرسهداری، این ضربالمثل بدان معناست که کارنامۀ واقعی عملکرد یک مدرسه بهعنوان میدانی برای تعلیموتربیت انسانها را زمانی میتوان مشاهده کرد که دانشآموزان آنجا ازدواج کرده و نقشهای همسری و پدری یا مادری را برعهده گرفتهاند. در این مرحله، چگونگی عملکرد دانشآموزان سابق و همسران و والدین امروز، دقیقاً بر کیفیت تعلیموتربیتی دلالت میکند که در دوران تحصیل در مدرسه، درخصوص آنان صورت گرفته است.
جلسهٔ دوم
در تربیت هورمونیِ زودبازده که امروزه، بسیاری از مدرسهداران به آن روی آوردهاند، اخلاق، جایی ندارد و بنابراین، محصولاتی چشمگیر بهدست نمیآید؛ برعکس تربیت ارگانیک که درنتیجۀ آن، انسانهایی در معنای واقعی کلمه و بندگانی شایسته برای خدا پرورش مییابند.