در بررسی و ارزیابی عملکرد مدرسه‌های دارای اصول، قواعد و انضباط مشخص که فارغ از انگیزه‌های مادّی و تجاری، بر تعلیم‌وتربیت دانش‌آموزان به‌نحو احسن متمرکزند، با الهام‌گیری از ضرب‌المثل «جوجه را آخر پاییز می‌شمارند» می‌توان گفت برخلاف سنت معمول در بسیاری از مدارس، ازمنظر دین، فصل شمردن توفیقات مدرسه‌داری نه درطول سال تحصیلی یا پایان آن، تحصیل موفقیت‌آمیز دانش‌آموزان در دوره‌های بعدی یا پذیرفته‌شدنشان در رشته‌‌ها و دانشگاه‌های عالی، بلکه مشخصاً زمانی است که این دانش‌آموزان، خانواده تشکیل داده و نقش‌های بسیار مهم و حساس همسری و پدری یا مادری را برعهده گرفته‌اند. این زمان برای دختران، حدوداً سی‌سالگی آنان است و برای پسران، فاصلۀ بین 30 تا 35سالگی‌شان را دربر می‌گیرد که در آن، نقش مدرسه در تربیت و شخصیت دانش‌آموزان را آشکارا می‌توان مشاهده کرد؛ به دیگر سخن، یکی از مهم‌ترین دوره‌های شکل‌گیری هویت و شخصیت انسان‌ها زمانی است که آنان در مدرسه درس می‌خوانند؛ چون سنگ‌بنای شاکلۀ وجودی‌شان در این مرکز آموزشی و تربیتی نهاده می‌شود.
