ویژه برنامه ولادت امام جواد (ع) 1400

یکی از مهم‌ترین مسائل در زندگی همۀ ما انسان‌ها تصمیم‌گیری‌هایمان درخصوص امور گوناگون است که براساس آن‌ها شناختی نسبی دربارۀ هریک از ما به‌دست می‌آید. تصمیم‌گیری، مقدمات و مراحلی مشخص دارد و در تعریفی مختصر و مفید می‌توان آن را عبارت از انتخاب یک گزینه ازمیان گزینه‌های مختلف براساس عقل و تدبیر دانست. این فرایند باید با درنظرداشتن آنچه در آینده برمبنای تصمیم ما روی خواهد داد، صورت گیرد. واقعیت این است که ما بسیاری از تصمیم‌هایمان را برپایۀ احساسات و گونه‌‌ای جَوزدگی اتخاذ می‌کنیم و در آن‌ها عقل، تدبیر و آینده‌نگری جایی ندارد؛ غافل از آنکه چنین تصمیم‌هایی فاقد امنیت زمانی، اجرایی و تدبیری هستند. امام جواد- علیه السّلام- در حدیثی با رویکرد انسان‌شناختی فرموده‌اند هرکس ورودی‌های یک کار را نشناسد، از انجام‌دادن آن، نتیجۀ خوبی به‌دست نخواهد آورد. براساس مضمون این کلام گرانقدر، هنگام تصمیم‌گیری درخصوص هر کاری باید ورودی‌های آن کار را بشناسیم و درنظر داشته باشیم تا درنهایت، دچار مشکل نشویم. مهم‌ترین معیارهایی که مبنای بسیاری از انتخاب‌ها و تصمیم‌گیری‌های ما به‌شمار می‌آیند، عبارت‌اند از:

الف) سلیقه: انتخاب‌های مبتنی‌بر سلیقه از آن جهت قابل قبول نیستند که سلیقه، مقوله‌ای شناور است و در زمان‌ها و مکان‌های مختلف تغییر می‌کند؛ از این روی، ورودیِ مناسبی برای تصمیم‌گیری درخصوص مسائل مهم زندگی به‌شمار نمی‌آید و صرفاً در اتخاذ تصمیم‌های خرد، فردی و قابل جبران می‌توان به آن اتکا کرد.

ب) وضعیت جامعه و جوّ حاکم بر آن: پسند جامعه، معیار و مبنای بسیاری از تصمیم‌گیری‌های ماست؛ اما صرفاً تصمیم‌های خرد و قابل جبران را می‌توان بر این اساس اتخاذ کرد.

درمجموع، شناخت درست مصادر (خروجی‌ها) به ما در انتخاب موارد (ورودی‌ها) و تصمیم‌گیری صحیح به‌میزانی چشمگیر کمک می‌کند؛ همچنین طبق فرمایش امیر مؤمنان- علیه السّلام- ازطریق تدبیرکردن در آغاز هر کار خواهیم توانست از بروز پشیمانی در پایان آن کار جلوگیری کنیم. مواردی که درصورت اتکا به آن‌ها، در مصادر به سختی نخواهیم افتاد، بدین شرح‌اند: عقل‌ورزی، دین‌داری، محبت‌آلودگی، استقامت، اُنس‌آمیزی، کنترل و برداشت.