امروزه، حال بسیاری از خانواده‌های جامعۀ ما (حتی خانواده‌های مذهبی‌مان) چندان خوب نیست و بیشتر مسائل و معضلاتی که افراد در این کانون بنیادین، درگیرشان هستند، در چهار عامل بدین شرح ریشه دارد: نخست، طلبکاری و خودمحوریِ همسران؛ دوم، وابستگی زیاد هرکدام از زوجین به خانواده‌های خودشان و ناتوانی آنان در انجام‌دادن وظایف خویش؛ سوم، نداشتن شناخت درست و کامل دربارۀ وظایف و مسئولیت‌های خود و متعهدنبودن و عمل‌نکردن به آن‌ها؛ چهارم، فرار از مسئولیت‌ها. واقعیت این است که بسیاری از افراد جامعۀ ما، حتی کسانی که در مدارس سطح عالی و دانشگاه‌های معتبر تحصیل کرده‌اند، همسران یا والدین چندان شایسته، متعهد و مسئولیت‌پذیری نیستند؛ زیرا پیش‌از ازدواج و فرزنددارشدن، برخی مسائل اساسی و ضروری را درحوزۀ مسئولیت‌شناسی و مسئولیت‌مداری به‌ویژه در مدارس نیاموخته و از تربیتی شایسته در این زمینه برخورداری نیافته‌اند؛ بنابراین، با اطمینان کامل می‌توان گفت بخشی مهم از بی‌مسئولیتی، بی‌تعهدی، بی‌اخلاقی و بی‌توجهی در جامعۀ امروز ما محصول کم‌کاری‌های صورت‌گرفته در مدارس است. اصولاً مدرسه‌داری و تعلیم‌وتربیت دانش‌آموزان در این نهاد آموزشی و پرورشی بر کسی واجب نیست؛ ولی اگر شخصی این کار را انتخاب کرد، باید آن را با دقت فراوان انجام دهد تا خروجی‌ها و محصولات مدرسه‌اش مایۀ سربلندی و روسفیدی او در دو جهان باشند. از آنجا که در دوران تحصیل دانش‌آموزان در مدرسه می‌توان آنان را در فضای مسئولیت پرورش داد، این مرکز، مسئول‌پرور است و یکی از فاکتورهای ارزیابی کیفیت عملکرد آن باید پرورش‌دهی دانش‌آموزان مسئول باشد. مهم‌ترین ویژگی‌های مدارس مسئول‌پرور عبارت‌اند از: داشتن برنامۀ تلفیقی (شامل درس، مهارت‌های زندگی، اخلاق و آموزش‌های مدنی) و تلاش برای پرورش‌دادن لامسۀ اجتماعی دانش‌آموزان به‌منظور تربیت‌کردن آنان به‌عنوان شخصیت‌هایی مربعی؛ حکم‌فرمابودن گفتمان مشارکت‌محور در مدرسه؛ انجام‌دادن فعالیت‌های تمرینی برای اینکه دانش‌آموزان مطالبی را که به‌ویژه در حوزه‌های اخلاق، آموزش‌های مدنی و مهارت‌های زندگی تعلیم دیده‌اند، عملاً به‌کار گیرند؛ داشتن معلمانی که خود، الگوهایی شایسته در تعهد و مسئولیت‌پذیری برای دانش‌آموزان هستند. مدارس مسئول‌پرور با چالش‌هایی مواجه‌اند که مهم‌ترین آن‌ها را بدین شرح می‌توان برشمرد: غلبه‌داشتن فرهنگ نمره و کنکور بر جامعه؛ کمبود معلمان مسئول، متعهد و دغدغه‌مند؛ تضاد ارزش‌های مدرسه با جامعه و خانواده؛ وجودداشتن فشارهای اقتصادی و اجتماعی، و نامتناسب‌بودن برنامه‌های مالی و آموزشیِ مدارس. نسلی که در مدرسه پرورش داده می‌شود، باید در چهار حوزۀ مسئولیت‌های فردی، اجتماعی، شهروندی و زیست‌محیطی، قوی باشد. درمجموع، ما نیازمند به مدارسی هستیم که دانش‌آموزان را سال‌ها بعداز فارغ‌التحصیلی آنان، براساس عملکرد مثبتشان در عرصه‌های گوناگون زندگی خانوادگی، شغلی، اجتماعی و... به‌عنوان افتخارات خود معرفی کنند.
